Porządkuję zdjęcia z różnych wyjazdów i wpadły mi na ekran piękne, adriatyckie widoczki z Dubrownikiem na czele. W te wakacje nie podejmiemy ryzyka i nie zdecydujemy się na urlop za granicą. Rozmarzyłam się więc i przeglądając zdjęcia z Dalmacji przypomniałam sobie o dwóch chorwackich produktach, które stały się symbolem krajów byłej Jugosławii. Znacie historię Cedevity i Vegety?
Jeśli spędzacie wakacje w Chorwacji to zauważycie, że w karcie każdej restauracji znajduje się Cedevita, a w każdym supermarkecie jest osobny regał z opakowaniami tego proszku do przygotowania napoju. A jeśli wypoczywacie na kempingach to przyjrzyjcie się, że niemalże na każdym stoliku przed namiotem lub przyczepą stoi plastikowy pojemnik z Cedevitą. Najpopularniejsza jest oczywiście Cedevita pomarańczowa. Dla wielu obywateli byłej Jugosławii witaminizowany, rozpuszczalny napój, znany jako Cedevita, jest symbolem poprzednich czasów i jugosłowiańskiej prosperity epoki marszałka Tito. Ten kultowy napój został stworzony w latach 70. ubiegłego wieku przez farmaceutę Martina Stankovića i wprowadzony do produkcji przez chorwacką fabrykę lekarstw Pilva. Szybko jednak z aptek trafił do sklepów spożywczych. Pojawiły się też nowe smaki jak: cytrynowy, mandarynkowy, grejpfrutowy, limonkowy, żurawinowy i o smaku owoców leśnych. Zastanawiacie się, dlaczego opisuję na blogu coś tak chemicznego jak Cedevita? No cóż, ten napój instant jest tak kultowy dla Chorwatów, Słoweńców, Bośniaków, Czarnogórców, Serbów, Macedończyków i Kosowarów, jak niegdyś vibovit - jedzony obślinionym paluchem z saszetki - dla pokoleń pamiętających z dzieciństwa schyłek komuny w Polsce. Bez Cedevity nie ma wakacji. Moje ulubione to grejpfrutowa i limonkowa. Wystarczy, że usłyszę nazwę Cedevita i od razu widzę błękit Adriatyku.
Ciocia Vegeta
Kolejny topowy jugosłowiański produkt, znany na całym świecie to Vegeta. Jej pomysłodawczyni chemiczka Zlata Bartl cieszyła się w byłej Jugosławii dużą popularnością. Nazywano ją ciocią Vegetą (Teta Vegeta). To ona w 1959 roku stworzyła recepturę jednej z najbardziej znanych mieszanek przyprawowo-warzywnych na świecie, czyli Vegetę dla firmy Podravka. Zlata urodziła się w 1920 roku w Dolacu pod Travnikiem w zamożnej rodzinie. Po ukończeniu szkoły średniej wyjechała do Zagrzebia, by studiować chemię, fizykę i matematykę. Po studiach zamieszkała w Sarajewie, gdzie pracowała jako nauczycielka. Po wojnie z powodu swojego pochodzenia miała problemy - została oskarżona o sprzyjanie nacjonalistycznym ustaszom i trafiła do więzienia. Została z niego zwolniona z powodu złego stanu zdrowia, a socjalistyczna Jugosławia uznała jej wykształcenie za przydatne dla państwa i pozwoliła na zatrudnienie w zakładach Podravki. Zlata była szefową technologów żywienia i to pod jej kierownictwem powstała receptura słynnej na cały świat Vegety oraz pierwsze rosoły instant wołowy i drobiowy. Za opracowanie przyprawy doczekała się wielu oficjalnych nagród, medali i wyróżnień, a do dziś mieszkańcy Sarajewa chwalą się, że ciocia Vegeta mieszkała w ich mieście, a przyprawa zawdzięcza swój wyjątkowo słony smak sarajewskiej kuchni.
 |
| Zlata Bartl, czyli ciocia Vegeta (zdjęcie: https://www.podravka.hr/clanak/2001335/nasa-teta-vegeta/) |
Komentarze
Prześlij komentarz